تقابل سیاست بردباری با شتابکاری

اکبر قاسمی
کارشناس
مسائل بین‌الملل



اعلام فهرست تحریم شامل رئیس بانک مرکزی ایران و بانک‌های فعال در کشورهای دیگر به بهانه همکاری‌های  ویژه با ایران در شرایطی که بر اساس دستور صادر شده از سوی رئیس جمهوری امریکا مهلت‌های 90 و 180 روزه برای بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران تعیین شده بود، سیاست چماق و هویجی است که  به گونه‌ای عجولانه، مستعجل و بی محابا از سوی دستگاه دیپلماسی دولت ترامپ درحال اجرا است. سیاستی که هدفش نگاه داشتن منحنی فشار روانی فزون‌تر ناشی از آثار اقتصادی تحریم بر معیشت مردم ایران در هماهنگی حساب شده با معاندین منطقه‌ای از جمله امارات و عربستان است. به این ترتیب رویکرد تیم دیپلماتیک دولت ترامپ یعنی پمپئو، بولتون و منوچین پیشبرد دیپلماسی فورس ماژوری است که بتواند فضا را برای گشایش روزنه گفت‌وگوی دوباره با ایران و نیز اهداف آنی‌تر خارجی و داخلی همچون بهره‌برداری از این وضعیت  در اجلاس سران امریکا و کره شمالی در سنگاپور و اثرگذاری آن در آستانه انتخابات میان دوره‌ای  کنگره در نوامبر از طریق اثبات اینکه دیپلماسی اوبامای دموکرات غلط بوده و دیپلماسی ترامپ جمهوریخواه ثمره‌بخش واقع شده است را فراهم کند. با این حال ناگفته پیدا است که فارغ از تأثیرات مثبت یا منفی این سیاست بر مسائل داخلی و خارجی دیگر پیش روی دولت امریکا، آنچه در مورد ایران اهمیت دارد نه تحریم‌های کم اثری همچون تحریم رئیس کل بانک مرکزی که میزان توانایی اروپا برای ایستادن در برابر رویکردهای تحمیلی امریکا است.
موضوعی که اگر چه از حیث  ایستادگی تروئیکای اروپایی و خانم موگرینی که  در حال حاضر سکان سیاست خارجی اتحادیه اروپا را در دست دارد برای جلوگیری از تحمیل‌های امریکا به شرکت‌های بزرگ اروپایی در ابهام است، اما تردیدی نیست که آنها در راستای دفاع از منافع و استقلال اروپا یا دفاع از ارزش‌های اروپایی و پایبندی بر تعهدات خویش در چارچوب معاهدات بین‌المللی نهایت تلاش خود را مبذول خواهند داشت. حال در چنین شرایطی به نظر می‌رسد راهکار اساسی که  پیش پای دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد ادامه دیپلماسی صبوری و فعال نگه داشتن اروپایی‌ها در اجرای تعهدات خویش است. مصلحت  کلان کشور حکم می‌کند تا روشن شدن چشم‌انداز دیپلماسی ترامپ نسبت به کره شمالی و همچنین آشکار شدن ابعاد پرونده‌های مهم دیگری همچون «پرونده مولر و نقش روسیه درانتخابات امریکا»، «رسوایی اخاذی ها در پی اقدامات غیراخلاقی ترامپ»، «انتخابات میان دوره‌ای کنگره در نوامبر» و همچنین تعیین تکلیف مسائل مهمی در خاورمیانه  و در روابط میان امریکا با قدرت‌های رقیبش یعنی روسیه و چین با رویکرد بردبارانه مسائل را مدیریت کنیم.  به باور نگارنده، باید با اجتناب از عملکرد عجولانه و بهانه در دست ندادن برای  انسجام بخشی بیشتر به مثلث امریکا، اسرائیل و عربستان و اجرای دور جدیدی از خصومت ورزی آنها، تأنی و استقامت بیشتر در جهت سامان بخشی در عرصه‌های داخلی و بهینه‌سازی مدیریت منسجم سیاسی و اقتصادی در دستور کار قرار گیرد. کما اینکه تقویت روابط  با قدرت‌های مختلف  جهان از اروپا و چین و روسیه تا  هند و کره جنوبی و ژاپن با بهره‌برداری حداکثری از فضای برتر حقوقی و قانونی  ایران در برجام و  با  استفاده از فرصت فقدان اجماع جهانی می‌تواند همچنان در این دوران پیگیری شود. نهایتاً پس از ماه نوامبر که مقطع ۱۸۰روز فرآیند حقوقی و قانونی برجام به اتمام رسیده و چشم‌انداز آرایش داخل کنگره امریکا مشخص شده و ماهیت بسیاری از پرونده‌های فوق الاشاره مشخص‌تر می‌شود، می‌توان با سنجش دقیق از اهرم  ظرفیت اتمی در بخش‌های احیای غنی‌سازی ۳ درصد در فردو با بهره‌گیری از سانتریفیوژ مدل جدید، بهره‌برداری کرد تا زمینه تحقق منافع ملی در عین داشتن دست برتر از منظر حقوقی در فضای بین‌المللی فراهم شود.